Kurumları İnceleme Biçimleri Nelerdir

Kurum araştırmalarında genelde üç türlü bir incelemenin varlığından söz edilebilir:

Bunlar;

1. Tek bir kurumun gelişiminin tarih içindeki seyrinin izlenmesi. Bu usulde, bir kurumun ortaya çıkması durumu ele alınmış olduğundan bazen birtakım güçlüklerle karşılaşılır. Bir kurumun başlangıcının tespit edilmesi biraz da sonu gelmeyen bir iş gibi algılanmaktadır.
2. Mukayeseli tahliller ise, çeşitli toplumlardaki veya aynı toplumun farklı tabakaları arasındaki kurumların tek tek incelenmesini öngörür. Evlilik şekilleri, çocuk terbiyesi, eğitim biçimi vs. gibi konular ele alınabilmektedir. Aristo’nun 158 şehir devletinin anayasalarını ele almış olduğu Siyaset isimli eseri bu konuda ilklerden sayılmaktadır. Son dönem yazarlarından R. Benedict, M. Mead gibi yazarlar da birtakım etütler yapmışlardır.
3. Kurumlar, toplum içerisinde karşılıklı ilişki durumuna göre de incelenebilirler. Bu incelemede, bir kurumun bir başka kurumdan faydalanması söz konusudur. Zaten hiçbir kurumun “kapalı sistem” olarak bir fonksiyonda bulunması da her zaman söz konusu değildir. Her kurum, bir başka kurumun incelemelerinden faydalanma yoluna gider. Mesela; evlilik üzerine yapılan bir incelemede, zorunlu olarak; hukuk kurumu, ekonomi kurumu, akrabalık kurumu, din kurumu vs. gibi kurumlarla bir ilişki içine girilmektedir (MacIver, 1994, 33–34).
   Kurum, birlik ve menfaatler arasında bir ilişki mevcut iken, bir kurumun içeriğinin daha çok o kurumun özel menfaatiyle paralel olarak ortaya çıkmış olduğu söylenebilir. Bu üç unsur arasındaki ilişki, tablo halinde şöyle gösterilebilir (MacIver, 1994, 33–34):

Kurumlar, işleyiş olarak birliklere benzemiş olsalar bile, ikisinin arasında büyük fark vardır. Birlik genelde özeldir ve tek bir amaç için oluşmuştur. Kurum ise, kamusal olmasının yanında çok amaçlı bir fonksiyon görmektedir (Ergil, 1984, 194).

Müesseselerin ve menfaat birliklerinin resmilik arz eden düzenini teşkil etmede ve düzenin devamında; davranış biçimlerinin ve muamelelerin sınırları belli olmayan bir özellik taşıdığı dikkat çeker. Böylece; yemek yemenin, konuşmanın, insanların bir vesileyle bir araya gelmelerinin, evlenmenin, gençlerin yetişmesinin, ihtiyarların bakımının vs. birçok kabul edilmiş yolu vardır. Sosyal anlamda, itibar edilen hareket tarzları adet olarak ele alınmaktadır.

Adetlerle kurumlar arasında bir derece farkının bulunduğu dikkat çekmektedir. Müessese, daha kesin ve uyulması söz konusu olan bir tasdik etmeye dayanır. Evlilik bir kurum olarak adlandırılırken, evlenmeden önceki birtakım farklı uygulamalar (görücü usulü, karşı cinsteki insanların birbirlerini görüp tanımaları vs. ) adet olarak ele alınabilirler. Kurumlar, belli bir işaret veya sembolle anlatılırken adetlerde böyle bir şey söz konusu değildir (MacIver, 1994, 35–36).

Kurum kavramından, daha çok toplumsal münasebetlerde şahsî olmayan faktörler anlatılmaya  çalışılır. Adetlerle ise, insanlar arasındaki şahsî münasebetlerde bile uyulması gereken birtakım kuralar konulmuştur. Kurumdan bahsedildiği zaman daha çok, şahsî ilişkilerin dışında kalan kontrol sistemleri akla gelir. Bahsedilen kontrol sistemleri; geçmişle şimdi arasında ve şimdi ile gelecek arasında ilişki kurulmasını sağlar. İnsanların geçmişte yaşayan atalarının yolundan gitmesi, inanmış olduğu metafizik alanla ilişki kurması ve yine gelecek nesillerle bağlantı kurması da yine kurumlar sayesinde olmaktadır.

Adet olarak ele alınan bazı davranışlardaki (yemek yeme, konuşma, insanların bir vesileyle bir araya gelmeleri, evlenme, gençlerin yetişmesi, ihtiyarların bakımı, görücü usulü evlenme, karşı cinsteki insanların birbirlerini görüp tanımaları) değişme ve deforme olma çoğu kez dikkate alınmazken, kurumların bir değişimden geçmesi neticesinde deforme olmaları önemli olarak görülmektedir. Siyasal, ekonomik ve dinsel alandaki ani birtakım değişme ve yozlaşmalardaki endişeler buna örnek olarak verilebilir (MacIver, 1994, 36).