Hukuk ve Değişme

Hukukun amacı adalettir. Adalet ise bir insanın diğer insanlarla olan davranışlarıyla ilgili hukuki bir değerlendirmedir. Bu değerlendirme sonucu bazı davranışlar yasaklanır, bazılarının ise yerine getirilmesi emredilir.

Niteliği ne olursa olsun bir hukuk düzeninin varlığı devlet için zorunludur. Devletler; toplumsal düzeni, zorlayıcı nitelik taşıyan hukuk kuralları sayesinde sağlar. Ancak gelişen teknoloji, değişen gelenek ve göreneklerle birlikte ihtiyaçlar ve suçlar da değişme göstermiştir. Bu değişim hukuk kurallarının da değiştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Hukuk kuralları zamanla değişir. Bu değişimde ülkenin ihtiyaçları ve evrensel hukuk ilkeleri dikkate alınır. Son yıllarda taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler iç hukukun düzenlenmesinde dikkate alınan önemli hukuki metinlerdir. Değişime uğrarken evrensel hukuk ve ulusal hukuk kuralları her zaman ayrı ayrı varlıklarını korumuşlardır.

ilk anayasa

Örneğin insan haklarının korunması ilkesi bir evrensel hukuk ilkesidir. İç hukuktaki düzenlemeler buna uygun olarak yapılmalıdır. Hukuk sistemleri değişime tabidir; içinde bulundukları toplumsal sisteme uyum sağlayamadıklarında değişikliklere ve çatışmalara maruz kalarak sürekli değişirler. Hukukun gelişimi ve kendini yenilemesi yavaş olmakla birlikte her zaman daha iyiyi hedefleyen akılcı bir değişimdir. Bilim ve teknoloji ilerledikçe birey ve toplum bu ilerlemeye bağlı olarak değişmekte ve gelişmektedir. Bu değişimde yeni ihtiyaçlar doğmakta ve hukuk kuralları bazen ihtiyaçlara cevap vermekte yetersiz kalmaktadır. Bu yetersizlik toplumsal adaletin sağlanamamasına neden olmaktadır.

1961 anayasası
1961 anayasası

Adaletin sağlanamaması toplumda bireyler ve kurumlar arasındaki sorunları artırmakta çeşitli gerilimler ve çatışmalar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle yeni hukuki düzenlemelere ihtiyaç duyulur. Bu düzenlemeler Anayasa’da olduğu gibi farklı kesimlerin görüşlerini içeren toplumsal ve siyasi bir uzlaşmayla yapılır. Örneğin yeni bir alan olan bilişim teknolojileri ile ilgili hukuki düzenlemeler bilişim suçlarının ortaya çıkmasından kaynaklanmıştır. Hukuk toplumda zamana göre değiştiği gibi toplumlar arası kültür farklılıklarına göre de değişiklik gösterir. Hukuk kuralları toplumlar arasında da kültürel, coğrafi, ekonomik farklılıklara göre değişiklik gösterir.

1995 anayasa değişikliği
1995 anayasa değişikliği

Örneğin Türk Medeni Kanunu İsviçre’den alınmış olmakla birlikte kendi kültürel yapımız doğrultusunda değiştirilmiştir. İsviçre Medeni Kanunu’nda anne babası boşanmış çocuklar sadece anne babasıyla görüşebilirken Türkiye’de büyük ebeveynlerle de görüşebilmektedir. İsviçre Medeni Kanunu’nda anne veya babası ya da her ikisi ölmüş ve geliri olmayan kız çocukları, on sekiz yaşından sonra anne ya da babasının maaşını alamazken Türk Medeni Kanunu’nda evleninceye ya da gelir sahibi oluncaya kadar bu maaştan faydalanır. Görülüyor ki toplumsal değişme kültürel yapıyı da etkilemekte ve bu gelişmeler hukuki düzenlemelere yansımaktadır.

Yorum yapın