Seçim Sistemi Nedir? Seçim Sistemleri

Bir kamu görevini yürütecek kişi veya kurulun, ilgili seçmenlerce, çok sayıda aday arasından yapılacak tercihlerle belirlenmesine seçim denir.

Halkın vereceği oylarla yönetimi devredeceği temsilcinin belirlenmesinde gereken kuralları gösteren yönteme seçim sistemi denir. Seçim ve seçim sistemi siyaset kurumunun yönetimi belirlemedeki araçlarındandır. Seçim sistemleri, oyların değerlendirilişi açısından ikiye ayrılmaktadır:

SİYASET KURUMU VE SİYASİ PARTİLER

A. Çoğunluk Sistemi

Bu sistemde seçime katılan partiler ya da adaylar arasında en çok oy alan seçimi kazanmış sayılır. Çoğunluk sistemi tek turlu ve iki turlu olarak iki şekilde uygulanır:

a) Tek turlu (basit) çoğunluk sistemi: Bir seçim bölgesinde en fazla oy alan bir parti bütün milletvekilliklerini kazanır.

b) İki turlu (mutlak) çoğunluk sistemi: Bir parti, birinci turda bir seçim bölgesinde oyların yarıdan bir fazlasını alamazsa ikinci bir oylama yapılır. İkinci turda en çok oy alan parti seçilmiş sayılır.

Çoğunluk Esasına Dayanan Seçim Sisteminin Avantajları:

• Genellikle ülkedeki büyük partilerin seçilmesini sağladığından “yönetimde istikrar” ilkesinin uygulanmasına zemin hazırlar.

• Özellikle dar bölge seçim sisteminde adaylarla seçmenlerin birebir iletişimini sağlayarak doğru seçimler yapılmasını olanaklı kılar.

• Güçlü bir muhalefet oluşmasına neden olur.

Çoğunluk Esasına Dayanan Seçim Sisteminin Dezavantajları

• Sadece büyük partilerin mecliste temsilini sağladığından “temsilde adalet” ilkesine zarar verir.

• Çoğunluğu sağlayamayan parti, oy oranı ne olursa olsun temsil edilemediğinden boşa giden oy sayısı çok fazladır.

• Oy oranı yüksekliğine rağmen partisinin temsil edilmediğini gören halkta sisteme karşı güvensizlik oluşur.

TBMM, siyasi partiler demokrasinin vazgeçilmez unsurlarıdır.

B. Nispi Temsil Sistemi

Nispi temsil, adaylarını liste usulüne dayanarak belirleyen partilerin her seçim çevresinde aldıkları oy oranına göre milletvekili çıkarmalarını sağlayan bir seçim sistemidir. Bu sistemde bir parti aldığı oy ölçüsünde milletvekili çıkarır. Bu sistem ile partiler, kendilerini destekleyen seçmen oranına göre parlamentoda temsil edilir.

Nispi Temsil Esasına Dayanan Sistemin Avantajları

• Kullanılan oyların çoğunluğunun değerlendirilmesini sağlayarak, “temsilde adalet” ilkesinin gerçekleştirilmesini olanaklı kılar.

• Toplumdaki farklı siyasi eğilimlerin ve görüşlerin mecliste temsil edilmesini sağlar.

• Çoğunluk sistemine kıyasla daha az oyun boşa gitmesini sağlar.

• Küçük partilerin temsilini mümkün kılarak siste-me yeni ve dinamik güçler kazandırır.

Nispi Temsil Esasına Dayanan Sistemin Dezavantajları:

• Mecliste birden çok partinin temsili sağlanmakla beraber tek bir partinin iktidara gelmesi zordur.

• Koalisyon hükûmetlerinin kurulması ile istikrarsız yönetimler meydana gelir.

• “Yönetimde istikrar’’ ilkesinin sağlanması zorlaşır.

• Seçmenler ile milletvekilleri arasında zayıf bir bağın oluşmasına sebep olur.

 

“Seçim Sistemi Nedir? Seçim Sistemleri” üzerine bir yorum

Yorum yapın